این گزارش در در 11 بخش به توصیف جنبه های مختلف جامعه عراق و فرهنگ مردم آن پرداخته است. اما در ابتدا چند نکته درباره نحوه جمع آوری مطالب و روش تنظیم گزارش ضروری است.
الف- در مرحله جمع آوری اطلاعات از چند روش به طور همزمان استفاده شده است. برخی از مطالب بر اساس مشاهدات محققین بوده و برخی دیگر در مصاحبه با چندین ایرانی ساکن در جامعه بدست آمده است. در ضمن مقدار زیادی از مطالب نیز از طریق اطلاع رسانهای مختلف در طبقات مختلف جامعه عراق (کاسب، کارگر، دانشجو، راننده، جوان، میانسال و کهنسال) گرفته شده است. «اطلاع رسان کسی است که محقق از طریق او، اطلاعات کسب می کند و با پاسخگو و مصاحبه شونده فرق دارد. این واژه بیشتر توسط انسان شناسان که اغلب برای کسب اطلاعات از روش مصاحبه مشارکتی استفاده می کنند، به کار گرفته می شود».(اسپردلی، 1386، ص11)
ب- تقسیم گزارش به چند بخش جهت نظم دهی به مطالب نوشته شده بود تا خواننده هر موضوع را در جای خود مطالعه کند. اما این بدان معنی نیست که تمام مطالب یک عنوان در زیر سرفصل آن آمده. زیرا برخی از مطالب بین دو یا چند عنوان مشترک بود که جهت جلوگیری از تکرار به نوشتن در زیر یک عنوان بسنده کردیم. برای مثال میزان شهریه دانشگههای غیردولتی عراق را در بحث معیشت آوریده ایم یا تاثیر عشایر در نظرات دانشجویان را در قسمت وضعیت سیاسی.
ج- در ضمن توصیف های صورت گرفته از جامعه عراق، تفاسیر و ارزیابی محقق نیز آورده شده است تا شاید از طریق تفسیر و ارزیابی از رفتار عراقیها و اشیاء ساخته آنها، به نگرش و حتی شناخت فرد و جامعه عراقی دست یابیم. البته ممکن است تعدادی از تفاسیر نادرست باشد که به نوع دید محقق برمی گردد. همچنین برخی از تفاسیر برگرفته از نظرات مصاحبه شوندگان است.
د- در طول نگارش گزارش، مستندات کتابخانه ای که نتایج به دست آمده را تایید می کردند آورده شده است. این مستندات بعد از تهیه گزارش با مطالعه کتب مربوطه به نظر بنده رسید که آوردن آنها را مفید دانستم. همچنین مطالعه کتب بیشتری حول موضوع عراق و مصاحبه با صاحبنظران می تواند موارد نقض یا تاییدی بیشتری را در این مطالب نمایان کند.
هـ- عمده بخش اول از طریق مطالعه کتب و سایتهای اینترنتی به دست آمده است.
بخش یکم؛ توصیف جغرافیایی- جمعیتی عراق و شهرهای بازدید شده:
عراق کشوری است در خاورمیانه در جنوب غرب آسیا. از شمال با کشور ترکیه، از شرق با ایران، از جنوب با کشور عربستان سعودی و کویت، و از غرب با اردن و سوریه همسایه است. کشور عراق از جنوب مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که منشأ تمدنهای باستانی بینالنهرین در طول تاریخ این کشور بوده اند از شمال به جنوب آن روان هستند. نخستین قومهای باستانی ساکن سرزمین کنونی عراق، سومریان، اکدیها و آشوریها بودند. کشور عراق را گهواره تمدن بشریت دانسته اند.
پس از متلاشی شدن امپراتوری عثمانی، کشور کنونی عراق که جزئی از آن بود در سال ???? به تصرف بریتانیا درآمد. در سال ???? عراق استقلال خود را از بریتانیا کسب کرد و تا سال ???? حکومت خاندان هاشمی که دستنشانده بریتانیا بود بر آن حاکم بود تا اینکه در ?? ژوئیه ???? با کودتای تیمسار عبدالکریم قاسم برانداخته شد.
عبدالکریم که دارای عقاید چپگرایانه بود، با برانداختن حکومت سلطنتی، حکومت جمهوری تشکیل داد. دوران حکومت عبدالکریم پنج سال طول کشید تا اینکه در سال ????، عبدالسلام عارف، وی را از حکومت خلع نمود. عبدالسلام عارف در سال ???? درگذشت و برادرش عبدالرحمان عارف، زمام امور را در دست گرفت. در سال ????، عبدالرحمان عارف توسط جناح راست حزب سوسیالیستی عربی بعث برکنار شد و حزب بعث توانست قدرت را در دست گیرد. و این آغازی شد برای قدرتگیری صدام حسین و حاکمیت وی در دهههای آتی.
دولت عراق جمهوری است، پس از براندازی رژیم حزب بعث عراق و رهبر حزب صدام حسین، حکومتی با ریاست جمهوری یک فرد کرد و نخست وزیری فردی شیعه برقرار شده است. اعضای کابینه متشکل از شیعه، عرب سنی و کردها هستند که بیشترین وزرای کابینه از آن شیعیان است.
پایتخت عراق شهر باستانی بغداد است که در مرکز کشور و در ساحل رود دجله قرار دارد. شهرهای بزرگ دیگر اربیل و موصل در شمال و بصره در جنوب هستند. کشور عراق رتبه 44 از لحاظ جمعیت در جهان با تعداد 27,102,912 نفر در سال 2005 و تراکم جمعیت /620 کیلومتر مربع را داراست.
عراق کشوری است با قومیتها و ادیان گوناگون و ساکنان آن را عرب و کرد، ترکمن، گورانی، لک، آسوری، مندایی و صابئین و غیره تشکیل میدهند. کردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است زندگی میکنند و از لحاظ فرهنگی، زبانی و طرز پوشش با عربها متفاوتند. ادیانی که در عراق وجود دارند عبارتند از: اسلام، یزیدی، مسیحی، یهودی.
اکثر جمعیت عراق را مسلمانان شیعه تشکیل می دهند. بعد از آن مسلمانان سنی که از دو قومیت عرب و کرد هستند و به مراتب از شیعیان کمترند. سایر ادیان نیز پیروانی چند دارند.
رتبه پهناوری عراق در جهان 57 با437,072 کیلو متر مربع و نسبت درصد آب 1.1%است. بخش اعظم عراق صحراست اما مناطق مابین دو رود دجله و فرات حاصلخیز است. قسمتهای شمالی کشور که عمدتاً کوهستانی است و بلندترین قله آن حاجی عمران (هم مرز با بلندیهای پیرانشهر ایران) با ارتفاع ???? متر است. عراق مرز ساحلی کوچکی با خلیج فارس دارد. آب و هوای کشور (به جز شمال) عمدتاً صحرایی است با زمستانهای خنک و گاها سرد و تابستانهای خشک و گرم و آفتابی.
مناطق کوهستانی شمال اغلب از زمستانهای سرد با بارش برف و باران برخوردار است که گاهی موجب طغیان رودخانهها میشود.
استان کربلا: کربلا نام یکی از استانهای هیجدهگانه کشور عراق است. مرکز آن شهر کربلا است که از سمت شرق با استان شیعه نشین بابل با مرکزیت حله همسایه است و از جنوب با استان نجف. همچینی از شمال و غرب به استان بادیه نشین و سنی مذهب انبار متصل است.
استان نجف: مرکز این استان شهر نجف با جمعیتی قریب به 500 هزار نفر می باشد. یکی دیگر از شهرهای این استان کوفه است که می توان گفت به شهر نجف متصل شده. این استان از شمال به دو استان شیعه نشین کربلا و قادسیه می رسد و از غرب به استان الانبار. نواحی جنوبی این استان با کشور عربستان سعودی مرز مشترک دارد.